What has EU(rope) ever done for me?

Het is vandaag 60 jaar geleden dat het verdrag van Rome is getekend. Met de ondertekening was de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap(EEG) een feit. Dit verdrag was in feite een volgende stap na het verdrag van Parijs, 1951, dat de basis vormde voor de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal(EGKS). Voor de fijnproever heb ik boven een diagram met verschillende Europese samenwerkingen toegevoegd.

Het verdrag van Rome was een verdrag tussen zes landen te weten: België, Nederland, Luxemburg, West-Duitsland, Frankrijk en Italië. De kern van eigenlijk alle Europese samenwerkingen. Het basisidee achter dit verdrag was om economische samenwerking tussen de landen te optimaliseren, landbouwsubsidies te uniformeren en een douane-unie in te stellen. Daarnaast werd op hetzelfde moment, in een separaat verdrag, overigens ook Euratom opgericht.

Al deze verschillende ontwikkelingen en verdragen, en nog veel meer natuurlijk, leidden uiteindelijk tot de oprichting en uitbreiding van de Europese Unie zoals we die tegenwoordig kennen. En het zal u niet zijn ontgaan, er is nogal wat discussie over Europa en de EU. Twee totaal verschillende dingen overigens.

Europa is ons continent en gaat wat mij betreft veel meer om de landen en de mensen. De EU is de samenwerking die we met deze andere landen hebben opgetuigd. Europa is wat mij betreft dan ook niet de term die we moeten bezigen in dit soort discussies. De meeste mensen bedoelen de EU op het moment dat ze kritiek uiten. Waarom dit belangrijk is? Omdat woorden ertoe doen! Europeanen als mensen hebben doorgaans niet heel veel problemen met elkaar en vinden het vaak zelfs wel leuk om bij elkaar op vakantie te gaan en wat te handelen. Het zijn tenslotte toch onze, al dan niet directe, buren. Als er in het verleden al iets misging, ging dit doorgaans mis tussen koningen, regeringen of naties.

De EU, dat is een ander verhaal. De EU is een geheel van politieke en ambtelijke samenwerkingsverbanden die voor de gemiddelde inwoner van Europa nog slechter te doorgronden zijn dan de ministeries en politieke lagen in de eigen landen.

Daar ontstaan dan ook de problemen en de ellenlange discussies. Want heel veel van de dingen die Europeanen willen, een beetje vakantie vieren en een beetje handelen dus, probeert de EU te regelen. Daarvoor zijn wetten en regels nodig die voor de hele unie gelden. En daar heb je je probleem.

Voor wetten hebben we een volksvertegenwoordiging, parlement, en een uitvoerend orgaan, regering, nodig. In het Europees Parlement en de Europese Comissie hebben we die beiden, soort van in ieder geval. Doordat we in Europa echter ook vast willen houden aan onze natiestaten, is het erg lastig te doorgronden wie nou precies wat mag bepalen en hoe dat democratisch werkt. Want het parlement kan geen belastingen innen en dus ook geen eigenstandige begroting maken. Daarnaast wordt de Europese Commissie voorgesteld door de Raad van de Europese Unie(vergadering van ministers) en de beoogd voorzitter van de Europese Commissie en kan het parlement na hoorzittingen enkel akkoord of niet akkoord gaan met de voltallige commissie. Niet bepaald een ideaal democratisch plaatje natuurlijk.

Dan hebben we nog allerhande regels en wetten die voorgesteld en besloten worden door de Europese instellingen. Sommigen lijken in onze ogen bizar en bureaucratisch, anderen lijken gewoon niks toe te voegen. Bij al deze wetten geldt dat onze eigen regering, onder anderen via de Raad van de Europese Unie, Europees/nationaal parlement en eurocommissaris hier iets van hebben gevonden en uiteindelijk linksom of rechtsom, actief of passief, hebben ingestemd.

Betekent dit dat het dan per definitie goed of niet goed is? Nee, zeker niet. Het betekent dat het systeem anders, inzichtelijker en democratischer moet. Want Europeanen zijn doorgaans wel erg blij dat ze makkelijk bij elkaar op vakantie kunnen, wat kunnen werken, met euro’s op zak.

Maar wat heeft de EU/Europa nou ooit voor míj gedaan? De vraag komt, maar dan over de romeinen, uit de klassieke Monty Python film Life of Brian. Patrick Stewart heeft een ode aan deze sketch opgenomen in reactie op Theresa May die uit de Europese Conventie voor Mensenrechten wilde stappen.

De vraag blijft echter een goede en zeer persoonlijke vraag. Want om maar met de deur in huis te vallen, alles afwegende ben ik toch voorstander van de Europese Unie. Nee, ik wil geen federaal Europa en ik geloof ook niet in een Europees leger. Maar ik ben wel heel blij dat we een EU hebben.

Maar waarom ik dan toch blij ben met de EU? Laat ik beginnen met een lijstje open deuren:

Open grenzen, de euro, im- en exporteren, Europees BTW nummer, handel, democratie in Oost-Europa, Ontwikkelen van buurlanden van de EU, mensenrechten, stabiliteit en natuurlijk vrede. Ik kan nog even doorgaan met dit lijstje maar laten we het hier even bij houden. En natuurlijk, al deze individuele punten kunnen ook op een andere multilaterale manier worden geregeld. Maar ik vind het wel zo prettig dat we dit in een coherente set regels en wetten hebben weten te vatten.

Daarnaast is er nog een zeer persoonlijke reden dat ik de EU altijd iets positiever zal zien. Dankzij de EU heb ik mijn Deense verloofde leren kennen, dankzij de EU konden wij in de tijd dat wij met elkaar uitgingen makkelijk en zonder gedoe heen en weer reizen, dankzij de EU kon zij zich makkelijk in Nederland vestigen, dankzij de EU kon zij direct aan het werk en dankzij de EU zal ons huwelijk in ons beider landen zonder veel gedoe worden erkend.

Dus met uw welnemen, vier ik dit weekend 60 jaar verdrag van Rome een klein beetje mee met in mijn achterhoofd deze woorden van Margaret Thatcher: “My first guiding principle is this: willing and active co-operation between independent sovereign states is the best way to build a successful European Community.”

Turkije onze “democratische” “vriend”

U weet het, ik ben niet de grootste vriend van de huidige Turkse regering. Sterker nog, ik heb Erdogan een dictator, al dan niet met genocidale neigingen, maar ook een slim onderhandelaar en natuurlijk een geitenneuker genoemd.

Maar na dit weekend is het zo mogelijk nóg erger geworden. U heeft waarschijnlijk wel gelezen over de Turkse minister van buitenlandse zaken waarvan op het laatste moment de landingsrechten op Rotterdam werden ingetrokken. Vervolgens stuurde Turkije natuurlijk een andere minister die toch in Duitsland was, per auto naar Rotterdam als vervangster, die werd vervolgens tegengehouden bij het consulaat aldaar. Dit alles terwijl vanuit Ankara duidelijk werd gemaakt dat de Nederlandse ambassadeur voorlopig niet mag terugkeren naar Turkije en de consulaten en ambassade van Nederland gesloten moeten worden vanwege de veiligheid. En hiermee is dit verhaal natuurlijk nog lang niet klaar.

Laten we het eerst eens hebben over het hoe en waarom. Want op zich komen er vaker Turkse ministers naar Europa en natuurlijk ook naar Nederland. De reden van hun komst nu echter was het referendum dat binnenkort in Turkije gehouden gaat worden. De ministers wilden hier een speech houden waarin ze een ja stem voor het referendum sterk wilden aanbevelen bij mensen die hier wonen met stemrecht in Turkije.

Is dat dan een reden om deze bewindslieden te weigeren? Zeker als we ons beseffen dat Turkije een bevriende natie en NAVOlid is. In principe moet ieder individu in Nederland natuurlijk alles kunnen zeggen. De vrijheid van meningsuiting is voor mij een reusachtig goed dat enkel ingeperkt mag worden als de veiligheid en/of de vrijheid door iemands uitingen zeer ernstig in het geding komen. Het feit dat de persoon in kwestie een abjecte mening komt verkondigen, is, hoe laakbaar ook, voor mij geen reden hem of haar te weigeren. Het gaat heir echter om een andere situatie het gaat hier namelijk niet om de mening van een natuurlijk persoon maar evident en openlijk om de mening van een regering/een land. Het gaat dus niet zozeer om een mening als zodanig maar om propaganda en dat is al meteen een ander verhaal. En brengt ook een ander afwegingskader met zich mee wat mij betreft. Zeker als de te verkondigen mening de binnenlandse situatie evident stevig zal destabiliseren.

Maar terug naar de casus, gelukkig heeft onze minister-president een duidelijke verklaring op facebook geplaatst. De beslissing is dus genomen omdat Turkije, ondanks gesprekken om de veiligheid en stabiliteit van de samenleving te garanderen, openlijk probeerde de Nederlandse regering te chanteren. Niks meer, niks minder. Als vervolgens Erdogan ons land “nazi overblijfselen en fascisten noemt”, is voor mij de maat gewoon vol. Ik heb helemaal geen zin meer om met deze Turkse regering ook maar in enig internationaal verband samen te werken.

Een land dat bezig is te vervallen tot een dictatuur. Een land dat de wereld gegijzeld houdt in het vluchtelingendrama dat zich nog steeds afspeelt. Een land dat op grove wijze mensenrechten schendt. Een land dat journalisten en kritische geesten vastzet of laat omkomen. Een land dat het merendeel van zijn rechterlijke macht heeft ontslagen. Een land waar etnische minderheden structureel onderdrukt worden. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Als een land dat dusdanig door en door verrot is, het bestaat om ons vervolgens op een dusdanig grondige wijze te schofferen, dan moet dat land het ook maar lekker zelf uitzoeken. Ik ben een groot voorstander van een wereld met zo min mogelijk grenzen. Maar het lijkt mij uitstekend als we per direct een verzwaarde visumplicht met Turkije in gaan voeren, onze diplomaten voor onbepaalde tijd terugroepen, alle Turkse diplomaten per direct het land uitzetten, Turkije uit de NAVO zetten, stoppen met de onderhandelingen tussen de EU en Turkije en alle bilaterale verdragen annuleren.

Want het is echt genoeg geweest. Als een land ons op deze manier behandelt, na alle eerdere schermutselingen, dan moeten we alle banden met Turkije verbreken. Want met zulke vrienden heb je geen vijanden meer nodig.

Dictator Erdogan

We zien het al zeker een jaar aankomen. Maar de afgelopen week begint het steeds duidelijker te worden. Erdogan wil de macht die hij nu heeft opgebouwd door gebruik te maken van de noodtoestand niet uit handen geven.

Het parlement heeft ingestemd met een verregaande grondwetswijziging. Door deze wijziging zal de president buitengewoon veel macht krijgen en daarnaast zal Erdogan tot 2029 in plaats van 2019 aan kunnen blijven. Voor de goede orde, conform de huidige constitutie moet de bevolking in een referendum deze wijzigingen nog wel goedkeuren. Het ziet er echter naar uit dat de bevolking in grote meerderheid voor het voorstel zal stemmen, ook niet heel gek zonder onafhankelijke media.

Is het nou wel zo’n groot probleem, een president met grote uitvoerende macht? In principe hoeft het natuurlijk helemaal niet erg te zijn, mits de rol van de volksvertegenwoordiging en de rechterlijke macht sterk is danwel blijft en die de mogelijkheid hebben elkaar en dus ook de president bij te sturen. Want een president die rechters aanstelt, wetten kan vetoën en decreten kan uitvaardigen, kennen we ook uit de VS.

Alleen is het daar altijd de volksvertegenwoordiging die rechters kan weigeren of een veto van de president kan overrulen. Daarnaast kan het supreme court zelfs een presidentieel decreet ongrondwettelijk verklaren. En als er niks meer werkt, is er altijd nog de pers die, hoewel zeker niet onpartijdig, zeer scherp en hard kan en zal zijn. Hetgeen in ultimo zelfs tot een impeachment kan leiden.

Het probleem in Turkije is dat alles in één hand zit. Alles is onderdeel, direct of indirect, van de AKP. Daarnaast zijn de onafhankelijke media volledig (mond)dood gemaakt. Hetgeen betekent dat alle informatie die mensen tot zich nemen uit kranten, radio en televisie door de overheid en dus de AKP en dus Erdogan beheerst worden.

Dat betekent dus dat het parlement, de media, de uitvoerende macht, de rechterlijke macht, de politie en het leger door een en dezelfde partij worden beheerst. Deze partij zal na de grondwetswijziging weer geleid kunnen worden door Erdogan zelf(hij is als president conform de grondwet officieel onafhankelijk) waarmee hij de facto en de jure leiding geeft aan het volledige land inclusief alle instellingen.

We zien dus dat Erdogan, na deze wijziging daadwerkelijk als een dictator kan regeren. Zijn woord zal, welhaast letterlijk, wet zijn. Dit brengt veel problemen met zich mee, niet alleen binnen Turkije zelf of onze Nederlandse samenleving, maar juist ook op het internationale toneel. Want de toenadering van Turkije tot Rusland en daarmee de mogelijke verwijdering van de NAVO. Gecombineerd met de geografische positie van Turkije ten opzichte van de vluchtelingen uit onder anderen Syrië. En dat dan weer afgezet tegen EU toetredingsonderhandelingen, laat redelijk helder zien hoe ondoorgrondelijk de diplomatieke situatie rond Turkije is en zal zijn.

We gaan met dictator Erdogan dus wederom een spannende en helaas verontrustende periode in.

Er is een verdrag… Toch?

De kogel is door de kerk. Het associatieverdrag van de EU met de Oekraïne lijkt er toch te gaan komen, met een kattenbelletje eraan waardoor Nederland zich prettig moet voelen . Het moge bekend zijn dat ik gematigd voorstander was en ben van dit verdrag. In dat opzicht is het voor mij dus een goede avond. De grote vraag gaat nu zijn hoe de regering de Tweede en later de Eerste Kamer gaat uitleggen wat ze met het nee van het referendum heeft gedaan.

Vanzelfsprekend brult Wilders alweer om het aftreden van de regering maar dat is, ondanks de traditie die het ondertussen is geworden, toch vreemd. Het referendum was namelijk raadgevend, niks meer en niks minder. Het is dus een advies dat de regering en de kamer moeten meewegen. Dat hebben zij in een debat gedaan en ook in de verschillende fractievergaderingen etc. Op basis daarvan is de regering naar Brussel gegaan om met in het achterhoofd deze discussies en het nee toch te komen tot een akkoord in de EU. En dat is gelukt. Ben ik daar dan boos over? Nee zeker niet, zowel de PVDA als de VVD waren tenslotte voorstander van het verdrag. Dat is door het referendum niet veranderd. Ook lijkt het advies, dat uit het referendum is gekomen, om toch tegen te stemmen niet zwaar genoeg voor hen te wegen om hun mening te herzien. Niks mis mee dus.

Wat nu moet gebeuren is dat de oude wet wordt ingetrokken of dat de kamer wordt voorgesteld de uitslag naast zich neer te leggen en toch door te gaan met de oude wet. Mijn vermoeden is dat de wet ingetrokken moet gaan worden en dat het aangepaste voorstel dan opnieuw wordt ingediend. Ik ben benieuwd of het juridisch mogelijk gaat zijn om de wet als het ware te amenderen en hem dan in te voeren zonder nieuwe indiening. We gaan het zien en de nodige rechtszaken lopen al, dus op die uitslag loop ik niet vooruit, want zoals u ondertussen weet, ik kan niet voorspellen.

Ben ik nu verontwaardigd? Ben ik woest? Teleurgesteld? Nee, niks van dat alles. Ik denk dat de regering een serieuze afweging heeft gemaakt na het referendum. Ik denk dat er in Brussel is onderhandeld om in ieder geval optisch tegemoet te komen aan sommige argumenten tegen het verdrag. Met de tegenstanders ben ik het echter ook eens dat nee nee is. En dat is precies de zwakte van een (raadgevend) referendum, er is geen nuance en geen debat mogelijk na afloop. Er is een ja of een nee. En zolang het referendum raadgevend is, moet je dus, als je toch door wil gaan, hetgeen gewoon wettelijk is toegestaan, laten zien dat je het advies hebt meegewogen.

Maar hoe kan je serieus laten zien dat je dit advies hebt meegewogen? Als dat enkel in het parlement gebeurt, komt al snel het verwijt dat alles al voorgekookt was. Dus op het moment dat er een tekst aan het verdrag wordt gehecht is dat weldegelijk een signaal dat er is geluisterd en een teken dat er objectief iets is veranderd. Is het daarmee goed? Nee, dat dan weer niet. Maar dat is de regering in die zin niet te verwijten. Uiteindelijk moeten de regering en het parlement doen wat het beste is voor Nederland en daarboven moeten de Kamerleden zelfstandig een keuze maken. Dat heet stemmen zonder last. Nou is het belobbyen van Kamerleden de normaalste zaak van de wereld en ik zie dit referendum eigenlijk als een hele grote lobby. Zolang Kamerleden zonder last besluiten moeten nemen, kan enkel een bindend referendum het effect hebben dat tegenstanders van het verdrag voor ogen hadden. Want als gekozen parlementariërs bij iedere lobby zomaar om zouden gaan, zouden we toch echt een probleem hebben in onze democratie. Mochten de Tweede en Eerste Kamer dan ook voor dit verdrag stemmen, dan kan ik ze enkel complimenteren met dit zware besluit. Zelden hebben zij dan namelijk meer druk moeten weerstaan om toch het juiste te doen.

Overigens ben ik nog steeds van mening dat de huidige referendumwetgeving per direct moet worden afgeschaft of vervangen moet worden door een bindend referendum. Dit laatste ook zodat de Kamerleden niks meer te zeggen hebben over de referendum uitslag en deze uitslag gewoon definitief is. Hierdoor beschermen we naast de (directe) democratie ook het kunnen besluiten zonder last door onze volksvertegenwoordiging.

Italiaanse toestanden

Afgelopen zondag was er een referendum in Italië. Het ging hierbij om een referendum over een wijziging in de grondwet. Door de wijziging zou het volledige Italiaanse staatsbestel op de schop gaan, zowel op landelijk, regionaal als lokaal niveau. Het ging nu eens een keer niet om een zwak raadgevend referendum, het ging om een heerlijk bindend referendum. De uitkomst werd echter door de premier nog belangrijker gemaakt, hij verbond namelijk zijn politieke lot aan de uitslag.

Hiermee werd de uitslag van het referendum ineens interessant voor het buitenland, en dan vooral de Europese Unie. Want de angst was dat als Renzi zou verliezen en dus zou opstappen er nieuwe verkiezingen zouden worden uitgeschreven die vervolgens door de vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo zouden worden gewonnen. En ondanks dat Grillo een komiek is, zijn de standpunten van zijn partij aangaande de EU allesbehalve grappig in de ogen van de EU. Er werd dan ook serieus rekening mee gehouden dat, mocht hij winnen, Italië weleens uit de EU(ro) zou kunnen stappen.

Renzi heeft dus ondertussen verloren en zijn ontslag aangeboden. Dit werd geweigerd door president Mattarella omdat hij vond dat Renzi eerst de begroting door de senaat moest krijgen. Dit werd uiteindelijk afgelopen woensdag versneld gedaan zodat hij in de avond alsnog kon aftreden. Mattarella accepteerde zijn ontslag maar vroeg hem om demissionair aan te blijven. Dit omdat op 24 januari het constitutionele hof in Italië zich een mening zal vormen aangaande nieuwe kieswetten. De president acht het niet opportuun om op basis van een kieswet die bij het constitutioneel hof onder revisie is nu nieuwe verkiezingen uit te schrijven.

Dit is een meer dan te begrijpen standpunt. Het zorgt echter ook voor een tijd van onzekerheid en potentiële chaos en dat is slecht nieuws, ook voor ons. Zo is de waarde van de euro direct gedaald na het bekend worden van de uitslag. Ik hoop dat de president na 24 januari zo snel als mogelijk nieuwe verkiezingen uitschrijft of dat er een regering van nationale eenheid wordt ingesteld zodat we zo snel mogelijk weten waar we aan toe zijn.

Ik ben overigens niet bang voor een eventuele Italeave. Ik denk dat het veel gevaarlijker is voor de EU als de elite van de EU de bezwaren van de bevolking blijft wegwuiven. Want of kritiek en angst nou wel of niet terecht zijn, ze zijn er. En als die niet worden weggenomen, zal men deze een plaats moeten geven, anders doet het electoraat dat namelijk zelf wel. Het gaat dus veel meer om het accepteren van de imperfecties van de EU door de elite dan iets anders.

De beste vergelijking is misschien wel die van ouders die trots zijn op hun zoon en niks slechts over hem willen horen. Ze wuiven alles weg wat maar negatief is en overladen hem met liefde, aandacht en geld. Tot ze op een dag worden gebeld omdat zoonlief vastzit in de gevangenis voor winkeldiefstal. Ik heb het gevoel dat de politieke elite van de EU momenteel in deze fase van totale shock verkeert. Ergens wisten ze het wel en zagen ze het stiekem ook wel een beetje maar tegen beter weten in weigerden ze het te geloven. Laten we hopen dat de “ouders” nu de juiste beslissing nemen en de EU op zijn kop geven en nog eens goed kijken naar wat er goed en minder goed gaat en op basis daarvan komen tot zinvolle hervormingen om de EU naar de volgende fase van zijn bestaan te leiden. Hierbij moeten Europese leiders ook eens goed te rade gaan bij de samenleving want nu lijken ze veel te ver voor de troepen uit te lopen.

Oostenrijk heeft eindelijk een nieuwe president en de EU haalt opgelucht adem

Het heeft even geduurd maar ook in Oostenrijk geldt kennelijk dat driemaal scheepsrecht is. Na een ongeldig verklaarde verkiezing en enveloppen die niet sloten, heeft de bevolking nu eindelijk een president gekozen.

Iedereen voorspelde een spannende strijd maar daar was absoluut geen sprake van. Natuurlijk, het was geen landslide maar op dit moment staat de voorlopige uitslag op 51,7% voor Van der Bellen, kandidaat namens de Groenen en eigenlijk alle partijen behalve de FPÖ van Hofer die 48,3% wist te behalen. Daar komen de briefstemmen nog bovenop. Dit zijn er echter te weinig om de uitslag nog te veranderen.

Van harte gefeliciteerd dus aan de heer Van der Bellen. Het was een zware, lange en zelfs wat vieze campagne. Dat geldt overigens voor beide kanten van de campagne. In heel Europa werd met ingehouden adem gekeken naar deze verkiezing, want zou er nu in Europa, net als in de VS, ook een rechts-populistische president gaan komen? Nu nog niet, maar in de nabije toekomst zeer zeker wel.

Natuurlijk moet ik nu bespiegelen hoe de kracht van Hofer mij doet denken aan de opkomst van Trump en hoe de EU hiermee in ieder geval voor dit moment een klap heeft ontlopen. En eerlijk is eerlijk, het is allemaal waar.

Als we kijken naar de opbouw van de stemmen in Oostenrijk, dan zien we duidelijk dat vooral hoger opgeleiden in de stad en vrouwen Van der Bellen steunden en vooral lager opgeleiden op het platteland Hofer. Hier zien we ook meteen een overeenkomst en een verschil met Trump. We zien dat de spreiding van de kiezers voor zowel Trump als Hofer qua sociale opmaak hetzelfde lijkt. Trump heeft echter net iets meer vrouwen weten te trekken dan Hofer, dat gecombineerd met een ander kiessysteem, was genoeg voor een andere uitslag. Wat wel opvalt is dat de, ik geef toe een ongelukkige term, “angry white man” ook in Europa, onder andere in Denemarken, DF, Duitsland, AFD en natuurlijk ons eigen Nederland, PVV, aan een opmars bezig lijkt te zijn.

En dat brengt ons bij wat dit betekent voor Europa, of nauwkeuriger, de Europese Unie. De angst was dat Hofer met een stevig kritisch geluid over de EU zou komen en wellicht zou aansturen op een referendum ten faveure van uittreding. En eerlijk is eerlijk, Hofer is bepaald geen vriend van de EU. Maar is nu dat gevaar dan geweken en nog fundamenteler, is het wel een gevaar?

Eerst het eerste deel van die vraag, nee dat gevaar is nog niet geweken. Want bijna de helft van de Oostenrijkers heeft weldegelijk een hele stevige mening over de politiek en nog belangrijker over de EU. En we zien dit in steeds meer landen in de EU, een deel van de bevolking heeft een moeilijke relatie met de EU of is er zelfs geen fan (meer) van.

Het tweede deel van de vraag hangt natuurlijk af waar je politiek staat. Maar ik denk dat Mark Rutte het afgelopen zaterdag in Warschau goed verwoordde toen hij over de EU sprak: ”Als je nog steeds gexifeerd bent op verdere integratie, kijk dan eens om, om te zien of mensen je nog volgen. En zo niet, stel jezelf dan de vraag of je het juiste pad bewandelt. In plaats van vragen of mensen wel de juiste leiders volgen.” Het gaat niet zozeer om gevaar of niet, het gaat er vooral om dat veel mensen zich politiek ontheemd voelen. Vandaar ook dat nieuwe politieke initiatieven met meer interne directe democratie als de nieuwe partij Geenpeil bijzonder interessant zijn evenals populistische alternatieven die makkelijke oplossingen lijken te bieden. Ik geloof daar zelf niet in, maar dat betekent dus niet dat de critici ongelijk hebben. We moeten ervoor zorgen dat iedereen in onze maatschappij gehoord wordt.

Concluderend denk ik dat de verkiezing van een rechtse, of linkse overigens, populist en zelfs de Brexit de EU niet in levensgevaar brengen. Ik denk dat het negeren en wegwuiven van al dan niet terechte zorgen van de Europese stemmers dat levensgevaar wel meebrengen. Dit betekent niet dat alles op basis van referenda of platitudes moet worden besloten, dit betekent dat politici moeten luisteren en minder loze beloftes moeten doen. Het betekent ook dat soms een besluit genomen moet worden dat in de ogen van “de politiek” wellicht niet het beste is als de bevolking dat, na uitleg, toch anders ziet. Om dit te bewerkstelligen moeten politici meer dan nu het geval is, uit hun respectievelijke kaasstolpen komen.

Het zal de kritische lezer zijn opgevallen dat ik Italië niet betrokken heb bij dit artikel. Dit heeft enerzijds te maken met het feit dat het hier over twee verschillende onderwerpen gaat, anderzijds wil ik de huidige ontwikkelingen in Italië nog even afwachten. Later dus meer.

 

Erdogan voert doodstraf in? Exit NAVO en EU!

Erdogan heeft vandaag eindelijk in het openbaar gezegd waar we al maanden voor vreesden. De Turkse regering is bezig met het voorbereiden van een wet die de doodstraf weer mogelijk maakt. Deze straf was nou juist in 2004 afgeschaft, in verband met de onderhandelingen over toetreding tot de Europese Unie, en al sinds 1984 niet meer uitgevoerd.

Beledigde Turkije eerder Nederland al tot op het bot. Momenteel lijken ze op ramkoers te liggen met het voltallige westen en in het bijzonder met de EU. Getuige ook de bizarre uitspraak die Erdogan vandaag deed: ””The West says this, the West says that. Excuse me, but what counts is not what the West says,” he said. “What counts is what my people say.””

We zullen natuurlijk moeten afwachten of er daadwerkelijk een wet naar het Turkse parlement gaat of dat het hier gaat om het zetten van druk richting het westen. Ik vrees echter dat Erdogan hier serieus zijn tanden zal laten zien en de wet daadwerkelijk zal indienen en dat zijn AK partij die zonder veel debat zal aannemen. Voor de goede orde, de AK partij heeft 317 van de 550 zetels en daarmee een ruime meerderheid, het aannemen van de wet lijkt dus slechts een formaliteit.

Nou vond ik dat er sowieso al voldoende redenen waren om de onderhandelingen tussen Turkije en de EU volledig af te breken. Als de doodstraf opnieuw wordt ingevoerd, kunnen we, zelfs met alle geopolitieke gevolgen van dien, niet anders dan definitief stoppen met deze onzalige onderhandelingen. Daarnaast zullen we, wat mij betreft, ook Turkije uit de NAVO moeten zetten.

Ondanks dit alles blijf ik oprecht hopen dat Erdogan zijn koers nog enigszins wijzigt. Van dictator met genocidale neigingen naar verlicht despoot bijvoorbeeld. Want dit is noch voor de Turkse bevolking, noch voor de internationale vrede een goede zaak.

CETA, een goed idee(?)/(!)

Waar eerder dit jaar TTIP het buzzwoord was, is dat nu CETA. CETA staat voor Comprehensive Economic and Trade Agreement en is een verdrag tussen Canada en de Europese Unie dat in essentie ziet op vrijhandel en de bijbehorende onderwerpen: investeringen, arbeidsomstandigheden en  het milieu.

Doel van het verdrag is dus om het eenvoudiger te maken om handel te drijven tussen Canada en De EU. Hierbij gaat het om het wegnemen van barrières in bijvoorbeeld douaneformaliteiten maar ook om het wegnemen van invoerheffingen en overige belemmerende wetgeving. Goede voorbeelden daarvan zijn voedselveiligheid en milieubescherming. Door de wetgeving zo af te stemmen dat dezelfde eisen gelden aan beide kanten van de oceaan, is het veel eenvoudiger om voedsel toegelaten te krijgen op de wederzijdse markten.

Hier ontstaan ook de discussies, want het verdrag maakt het mogelijk dat bedrijven die zich benadeeld voelen door aangescherpte wetten, een vergoeding kunnen eisen van het land dat de wet, met het doel bedrijven te benadelen, wijzigt. Hierbij zou gebruik gemaakt gaan worden van ISDS, Investor State Dispute Settlement, hetgeen arbitrage mogelijk maakt voor bedrijven die zich benadeeld voelen door staten. Dit gaat dus om een extra mogelijkheid, buiten het reguliere rechtssysteem om. Door de grote kritiek op dit ISDS hebben de onderhandelaars nu het ICS, Investment Court System, opgenomen. Dit is eigenlijk een ISDS light met wat meer bescherming voor de overheden dan bij het zuivere ISDS, het blijft echter een arbitrage- en geen rechtssysteem. Een bijkomend probleem is dat de kosten voor een claim onder dit systeem als nel in de papieren loopt, de kosten voor een zaak gaan al snel richting het miljoen dus enkel grote bedrijven zullen een zaak kunnen aanspannen.

Overigens is een vorm van ISDS vrij normaal in handelsverdragen. De Wereldbank heeft zelfs ICSID, International Centre for Settlement  of Investment Disputes, als onderdeel van de organisatie. Het ICSID heeft in haar geschiedenis zo’n 550 zaken geadministreerd.

Het huidige probleem met CETA komt echter vooral voort uit ouderwets protectionisme en intrigerende wetgeving. De Belgen kunnen namelijk het verdrag niet tekenen omdat het Waals parlement als enige parlement in Europa weigert CETA te ratificeren. De redenen hiervoor zijn gelegen in de arbitragesystematiek, alhoewel de Walen ICS acceptabel lijken te vinden, maar vooral in een angst dat hun agrarische sector een tik zal krijgen. Zelf geven ze aan dit probleem al twee jaar geleden te hebben aangegeven en dat daar niks mee is gedaan. Hoe het ook zij, de Waalse regering heeft een ultimatum gekregen van de Belgische premier Michel om voor vanavond een besluit te nemen. De Waalse parlementsvoorzitter Antoine heeft aangegeven dat het onmogelijk is aan deze deadline te voldoen. De Waalse regering geeft daarbij aan dat zij zich dusdanig zwaar onderdruk gezet voelt, dat het eigenlijk ondemocratisch is. Hoe dan ook, er lijkt vandaag geen witte rook te komen en daarmee lijkt de ondertekening van CETA, in ieder geval voorlopig, van de baan.

Wat ik nou vind van CETA? Ik ben groot voorstander van vrijhandel en het opheffen van handelsbarrières, ik ben geen groot voorstander van arbitragesystemen, ik heb liever een regulier rechtssysteem maar ISDS of ICS is voor mij prima acceptabel. Want ik snap heel goed de angst die sommige mensen hebben dat bedrijven de overheid aanklagen waardoor wellicht democratische besluiten niet worden genomen of gewijzigd. Aan de andere kant, als een wet wijzigt en daar komt aantoonbare schade uit voort voor bedrijven, dan vind ik het niks dan realistisch dat daar iets mee gebeurt. Vergelijk het met planschade zoals we dat in Nederland kennen. Wel vind ik dat op zo’n moment álle bedrijven zo’n claim moeten kunnen starten en dat daarbij financiële armslag niet bepalend mag zijn. Het lijkt mij mede daarom beter als dit soort zaken voor een regulier internationaal gerechtshof komt, desnoods als een afdeling van het Europees hof of zelfs, in dit specifieke geval, het Canadese hof.

Overigens ben ik het aan de andere kant van harte eens met de Walen, want ik kan mij goed indenken dat een rood-Christendemocratische coalitie zeer protectionistisch, iets waar ik zelf overigens mordicus tegen ben, is. En dankzij de wetgeving in België en Europa, telt de Waalse stem bij dit type verdragen nou eenmaal even zwaar als die van Duitsland of Frankrijk. Historisch zijn zowel de Belgische als Europese wetgevingen overigens prima te verklaren maar we zien nu wel wat de gevolgen zijn. Zijn die gevolgen erg? Nou nee, eigenlijk niet. Dit is nou eenmaal het risico als je samenwerkt op basis van unanimiteit en niet op basis van enige vorm van gekwalificeerde meerderheid. Willen we dat wel? Dan moeten we de regels aanpassen en dat betekent dat alle Europese landen een stukje soevereiniteit moeten inleveren. Daarnaast is het overigens wel verstandig als onze zuiderburen stoppen met hun federaal experiment en zichzelf ontbinden of de eenheid eindelijk vinden want hier wordt niemand gelukkig van.

Al met al baal ik als een stekker dat de Walen nee hebben gezegd maar ik kan niet anders dan hun keuze respecteren. En ik hoop dan ook dat ze bij de volgende ronde onderhandelingen meer meegenomen en gehoord worden. Want dit mag, wat mij betreft, niet het einde zijn van trans-Atlantische vrijhandel.