Schaken, hoofddoekjes en het WK

Vorige week is er een stevige storm opgestoken. De wereldschaakbond (FIDE) heeft het wereldkampioenschap schaken voor vrouwen namelijk toegewezen aan Iran. Dit toernooi zal gaan bestaan uit een knock-out toernooi met 64 speelsters, dus geen klassieke lange tweekamp.

Nu zult u wellicht denken: ”Iran!!?!?!?!” Jazeker, Iran! Schaken is, sinds het in 1988 niet meer haram was, namelijk groot in Iran, zeker bij de jeugd. Daarnaast zijn er genoeg bronnen die Perzië aanwijzen als historische schaakgrond. Iedereen is het er in ieder geval wel over eens dat schaken in het oude, Islamitische, Perzië een belangrijke rol speelde, het werd gezien als een van de zaken, naast bijvoorbeeld het bespelen van de luit of het beoefenen van polo, die heren of dames, jazeker, ook dames, moesten beheersen. Er is kort samengevat een lange traditie alsook een meer hedendaagse schaaktrend. Dus zo op het eerste gezicht helemaal geen gekke keuze.

De problemen ontstaan als we kijken naar de hedendaagse algemene wetten in Iran. Die eisen namelijk dat vrouwen een hoofddoek dragen en dat mannen die geen directe relatie tot een vrouw hebben niet alleen met deze vrouw in één kamer mogen zijn. Daarnaast verwijs ik naar bijgaand artikel op de website van Human Rights Watch over de algehele staat van vrouwenrechten in Iran.

Het tweede probleem behoeft wellicht wat nadere uitleg. De meeste vrouwen hebben een mannelijke trainer/coach, dit betekent dat zij, conform de wetgeving niet met hun coach in één ruimte alleen mogen zijn. Dat is natuurlijk wel wat moeilijk bij het nabespreken van je partij of het voorbereiden van een volgende partij. Ook zou in strikte zin de aanwezigheid van mannen in de speelzaal zelf verboden kunnen worden.

Het verplicht dragen van een hoofddoek, ook tijdens de partij, zal minder uitleg nodig hebben. Het is natuurlijk apart dat topsportsters wordt opgelegd een bepaald kledingstuk te dragen, dat ook nog eens belemmerend zou kunnen zijn voor de uitoefening van de sport, ik kan mij indenken dat het bijzonder vervelend kan zitten. Daarnaast, en wellicht wel het belangrijkste, gaat het hier om een kledingstuk dat op basis van religie wordt opgelegd. Wat te doen met dames die het Christendom aanhangen? Of die atheïst zijn? Of nog beter, Pastafariaan? Zouden ze dan een vergiet op hun hoofd mogen zetten?

Als we dit alles afzetten tegen artikel 1.2 van de Fide statuten:

FIDE is concerned exclusively with chess activities. FIDE is democratically established and bases itself on the principles of equal rights of its members.  FIDE is a non-profit making organisation. It rejects discriminatory treatment for national, political, racial, social or religious reasons or on account of gender. It observes strict neutrality in the internal affairs of the national chess federations.

FIDE events (competitions, congresses, meetings) may be hosted only by Federations where free access is generally assured to representatives of all Federations.
The General Assembly may take exceptions for reasons of state of war or severe violence between countries, only on a three quarter majority vote.

Dan zien we al meteen dat hier overduidelijk gediscrimineerd wordt op basis van religie, of op basis van politiek en sekse, u mag kiezen. Daarnaast geldt er in ieder geval in de Verenigde Staten een bijzonder negatief reisadvies voor Iran. Maar ook het Nederlandse reisadvies is alles behalve positief.

Dat brengt mij dan ook tot de conclusie dat de FIDE hier tegen haar eigen statuten in gaat. Iran is namelijk niet vrij toegankelijk voor een groot deel van de deelneemsters en hun begeleiders. Daarnaast is er sprake van discriminatie op basis van religie, politiek en sekse. Op basis van onder andere deze redenen heeft ondertussen de Amerikaanse schaakster Nazí Paikidze besloten niet deel te nemen aan dit toernooi.

Waarom is deze keuze dan toch gemaakt? Omdat niemand anders het kampioenschap wilde hebben! Dat is de enige reden die ik kan verzinnen. Er was geen enkele organisatie waar dan ook ter wereld te vinden die een WK schaken wilde organiseren voor vrouwen met een fatsoenlijk prijzengeld. Dit brengt ons dus tot deze werkelijk bizarre paradox. Een land dat bekend staat als onderdrukkend voor vrouwen, is het enige land dat geld over heeft voor een serieus evenement voor topschaaksters.

Ik ben van mening dat de FIDE alsnog het contract voor dit WK moet intrekken, en desnoods (gedeeltelijk) uit eigen middelen elders een toernooi moet opzetten. Want het is bijzonder bedroevend dat het WK voor vrouwen op deze manier wordt verkwanseld.

• Meningen
• Politiek
• schaken